Het loontaboe: is loontransparantie een goede zet?

Spreken over ons loon? Liever niet! Collega’s praten niet graag over wat ze verdienen en ook werkgevers houden de lippen vaak stevig op elkaar. Want loontransparantie zorgt alleen maar voor problemen. Of dat is toch wat veel mensen denken. In werkelijkheid is het niet zo zwart-wit. Zowel discreet zwijgen als volledige openheid heeft zo z’n voordelen. Waar je voor kiest, hangt af van je situatie.

Geheimhouding, een veilige gewoonte

In een recent onderzoek van de Universiteit Gent gaf 49.5% van de Vlaamse werknemers aan makkelijk over hun loon te kunnen praten met collega’s (Vlaamse werknemers en hun loon, 2023). De meningen zijn dus verdeeld. De belangrijkste reden om niet over je loon te spreken liggen voor de hand. Wat als een collega die net hetzelfde werk doet een pak meer of minder verdient? Wie meer verdient, krijgt vaak te maken met jaloezie of tegenwerking. Wie minder verdient voelt zich minder gewaardeerd en minder gemotiveerd om er voluit voor te gaan.

Een andere reden om te zwijgen over je loon is privacy. Medewerkers willen hun privégegevens niet zomaar op straat gooien. Hun loon hoort daarbij. Ze hebben meer vertrouwen in een werkgever die zorgvuldig omgaat met hun privacy. Bovendien kunnen medewerkers van bedrijven waarin weinig transparantie is over het loon minder makkelijk vergelijken met andere bedrijven. Omdat ze niet weten of de lonen ergens anders eerder hoger of lager liggen zijn ze minder geneigd om het bedrijf te verlaten.

Bij werkgevers zorgt geheimhouding over lonen bovendien voor een gevoel van controle: ze kunnen bepaalde medewerkers makkelijker belonen voor hun inspanningen zonder dat daar vragen bij worden gesteld. Kreeg een medewerker een nieuwe jobaanbieding? Dan kunnen ze dat counteren met een evenwaardig aanbod. Zonder hetzelfde te moeten geven aan andere medewerkers.

Geheimhouding gaat interne problemen uit de weg en waarborgt de privacy van werknemers. Zo blijven ze meer gemotiveerd, presteren ze beter en werken ze vlotter samen. Er zijn minder onderlinge spanningen en daardoor is er ook meer vertrouwen in het management. En ook niet onbelangrijk: medewerkers zijn minder geneigd om het bedrijf te verlaten.

Loontransparantie, omdat praten werkt

Toch valt er ook heel wat te zeggen voor loontransparantie binnen je bedrijf. Want medewerkers die geen idee hebben over het loon van hun collega’s zijn vaak chronisch ontevreden over hun huidige loon. Veel mensen hebben de indruk dat ze minder verdienen dan collega’s, terwijl dat vaak niet het geval is. Ze voelen zich ook onzeker over wat ze in de toekomst mogen verwachten. En dat leidt tot wantrouwen van het management: willen ze mij wel belonen en verloopt dat hier eigenlijk eerlijk? Die twijfels zorgen ervoor dat mensen toch op zoek gaan naar een andere job.

Een transparant loonbeleid geeft een boost aan het vertrouwen in het bedrijf. Je hebt een streepje voor bij werkzoekenden die transparantie als waarde belangrijk vinden. En medewerkers hebben het gevoel dat alles eerlijk verloopt omdat er duidelijkheid is. Daardoor gaan ze beter presteren en zijn ze ook toleranter over loonverschillen. Het is immers duidelijk waar die vandaan komen. Het spreekt voor zich dat dit alleen werkt op voorwaarde dat er objectieve criteria zijn.

Wist je trouwens dat het loongemiddelde vaak lager ligt bij bedrijven waar iedereen elkaars loon kent? Dat komt omdat bedrijven niet altijd iedereen loonsverhoging kunnen geven bij onderhandelingen. Omdat de lonen dichter bij elkaar liggen en er minder uitschieters zijn, ligt het loon dus gemiddeld lager.

Hoe weet je wat past bij jouw bedrijf?

Of je kiest voor geheimhouding of transparantie hangt af van je waarden, je doelen en de profielen die je nodig hebt binnen je bedrijf. Een omschakeling vraagt bovendien om een stevige cultuurverandering. Zitten er grote verschillen tussen lonen van mensen met vergelijkbare functies binnen je bedrijf? Of heb je veel gespecialiseerde profielen nodig die moeilijk te vinden zijn en wil je die aantrekken met straffe loonsvoorwaarden? Dan is geheimhouding the way to go.

Wil je je profileren als modern bedrijf? En is transparantie een belangrijke waarde binnen je organisatie? Dan is het tijd om open te zijn over lonen, maar omschakelen is niet altijd evident. Houd er rekening mee dat er spanningen kunnen ontstaan. Mensen kunnen vertrekken voor de situatie weer stabiel is en de voordelen voelbaar worden. Verandering vraagt altijd om duidelijke communicatie. En tijd!

Als tussenstap kan een transparante loonschaal een goede optie zijn. Informeer zorgvuldig hoe het loon tot stand komt en bepaal duidelijke criteria voor loonsverhoging. Zodat werknemers je kunnen vertrouwen en zich betrokken voelen. Iedereen is gebaat bij eerlijkheid. Zeker als het gaat over lonen.

Welk loonbeleid kiest jouw bedrijf? Overleg met jouw AGO-contactpersoon!